Jan
Kochanowski urodził się w ok. 1530 roku w Sycynie koło Radomia. Pochodził z
rodziny szlacheckiej herbu Korwin. Jego ojciec, Piotr Kochanowski, był
prawnikiem i sędzią sandomierskim. A matka, Anna, pochodziła z rodziny
Białaczowskich herbu Odrowąż z Dąbrówki Podłężnej.
Miał
dziesięcioro rodzeństwa. Cztery siostry-Katarzyna,
Elżbieta, Jadwiga, Anna oraz sześciu braci- Kasper, Piotr, Mikołaj, Andrzej,
Jakub i Stanisław.
Prawdopodobnie
w 1538 roku Jan Kochanowski rozpoczął naukę albo w Policznie,
albo w klasztorze benedyktynów w Sieciechowie nad Wisłą, jednak pierwsze
historyczne wzmianki o jego edukacji sięgają 1544roku, kiedy zaczął naukę w
Akademii Krakowskiej. Jednak ostatecznie jej nie ukończył.
Jednak
potem rozpoczął naukę w Królewcu, gdzie przebywał w latach 1551-1552. Jedynymi
świadectwami pobytu w Królewcu są dwa wpisy w egzemplarzu Tragedii Seneki
Młodszego, z których jeden to wierszowana łacińska dedykacja dla Stanisława Grzepskiego.
Jest to także pierwsza zachowana próba poetycka Kochanowskiego.
Po
pobycie w Królewcu Jan rozpoczął kolejne studia. W Padwie
Kochanowski przebywał trzykrotnie: w latach 1552-1555, 1556-1557
i
1558-1559.
Do
kraju Kochanowski powrócił w 1559 roku, gdy dowiedział się
o śmierci swojej matki. Rozpoczął karierę dworzanina oraz odziedziczył
Czarnolas, kuźnicę, młyn, stawy rybne na strudze zwanej Grodzką Rzeką oraz
karczmę.
W
1563r. został sekretarzem na dworze o u króla Zygmunta Augusta. Po
jego
śmierci był zwolennikiem Henryka Walezego, w
którego koronacji uczestniczył w 1573 roku. Po haniebnej ucieczce króla
rozczarowany wycofał się z życia dworskiego.
Kochanowski
osiadł w Czarnym Lesie, majątku po ojcu, w 1575 roku ożenił się z Dorotą Podlodowską.
Miał z nią sześć córek, z których trzy zmarły w dzieciństwie. Już po śmierci
poety Dorota urodziła syna. Wówczas
powstały najbardziej znaczące dzieła Jana Kochanowskiego. Największym
natchnieniem poety była śmierć jego córki- Orszuli.
Na
początku Jan Kochanowski tworzył używając głównie łaciny, jednak większość
utworów, szczególnie tych o największej wartości artystycznej, powstała w
języku polskim zgodnie z ówcześnie panującą modą na pisanie w ojczystym języku. Jednym
z najwcześniejszy polskojęzycznych utworów Kochanowskiego był
hymn "Czego chcesz od nas Panie za twe hojne dary", według
niektórych źródeł napisany jeszcze przed powrotem do kraju i nadesłany z
Paryża.
W
okresie dworskim Kochanowski rozpoczął, a kontynuował przez całe życie, pisanie
fraszek, np. ,,Do gór i lasów", która ma charakter autobiograficzny.
Życie
Jana Kochanowskiego stało się inspiracją dla kilku widowisk dramatycznych:
anonimowy Jan Kochanowski, rymotwórca polski, czyli zabawa w Czarnolesiu
(premiera 1807 rok), opera Jan Kochanowski w Czarnym Lesie autorstwa Karola
Krupińskiego do libretta Juliana Ursyna Niemczewicza
(premiera 1817 rok), Urszulka z Czarnolasu oraz Jan Kochanowski – obydwie na
podstawie powieści Klementyny Hoffmanowej (premiera 1898 rok), Droga do
Czarnolasu autorstwa A. Maliszewskiego (premiera 1952 rok).
Pierwszym
muzykiem, który użył utworu Kochanowskiego był Mikołaj Gomółka, który
skomponował muzykę do psalmów biblijnych. Płytę CD z dziełem Mikołaja Gomółki
pt. „Melodiae
na Psałterz polski” nagrał w 1996 roku zespół muzyki dawnej Ars Nova pod
kierownictwem Jacka Urbaniaka. Płyta otrzymała nagrodę Fryderyk w kategorii
muzyki dawnej w 1996 roku.
Źródła:
Culture.pl
vEdulandia.pl
vliterat.ug.edu.pl
vpl.wikipedia.org
,,Kto mi dał skrzydła” Janina Porazińska
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz